– Câu chuyện “ngụ ngôn” Nam Tào Xuân Bắc kể trên trang cá nhân đã khiến anh và cả chương trình Táo Quân bị cuốn vào những cuộc tranh cãi nảy lửa kéo dài. Trong đó, có khán giả bày tỏ sự giận dữ, thất vọng với cả Xuân Bắc lẫn Táo Quân. Đặt góc nhìn khách quan và thẳng thắn, ý kiến của ông về sự việc này?
Nếu xét về lý, Xuân Bắc không sai, vì trong bài viết của cậu ấy không có bất kỳ câu chữ nào thể hiện trực tiếp sự mắng mỏ, hay coi thường khán giả – như dư luận bình phẩm.
Có câu, “án tại hồ sơ”, đọc kỹ cả bài viết của Xuân Bắc, không ai có thể tìm ra câu chữ nào thể hiện những ý đồ như bị dư luận cáo buộc. Đó là do mọi người tự suy luận ra. Đặt trường hợp giả tưởng, nếu kiện sự việc này ra tòa, tôi đoán Xuân Bắc sẽ thắng.
Nhưng nếu xét về tình, Xuân Bắc cũng cần phải xem lại cách nói chuyện của mình. Tôi biết cậu ấy ở ngoài đời, luôn có cách nói chuyện kiểu bông lơn, thiếu nghiêm túc, cứ nửa đùa nửa thật. Ngay cả với tôi, cậu ấy cũng hay có cách nói chuyện như vậy.
Nhìn vào thực tế vụ việc vừa xảy ra có thể thấy, cách nói chuyện của Xuân Bắc đang khiến chính cậu ấy và cả ê-kíp Táo Quân bị ảnh hưởng.
Xuân Bắc không sai về lý, nhưng cũng chưa đúng về tình.
– Đúng vào thời điểm lên sóng lần thứ 20, Táo Quân lại bị kéo vào những ồn ào tranh cãi diện rộng, ông có thấy tiếc cho chương trình?
Thực ra, những gì bình luận trên mạng xã hội, tôi không quan tâm lắm. Tôi nghĩ, để cuộc tranh luận đi đến cuối cùng, phải có sự tương quan về cách nghĩ, về quan điểm. Nếu khác nhau về góc nhìn, cuộc tranh luận sẽ không đi đến đâu cả.
Nhưng tôi cũng muốn một lần nói rằng, Táo Quân nên được nhìn nhận sòng phẳng. Tôi theo Táo Quân được 6 số, đến năm thứ 7 lên sóng – tôi về hưu. Đã 14 năm trôi qua, từ một chương trình non trẻ, Táo Quân đã trở thành một thương hiệu có giá trị của truyền hình.
Cứ 5 năm một lần, tôi lại quay lại gặp gỡ dàn diễn viên, tôi đến trường quay, xem họ tập luyện, ghi hình. Cảm xúc của tôi vẫn vẹn nguyên như vậy, không thay đổi, từ số đầu tiên cho đến bây giờ.
20 năm – một hành trình đủ dài so với cả đời người. Để nuôi được một chương trình phát sóng ngần ấy năm, không hề đơn giản. Táo Quân như làm dâu trăm họ, “9 người 10 ý”, rất khó để làm vừa lòng tất cả mọi đối tượng khán giả.
Cá nhân tôi và cả ê-kíp thực hiện chương trình đều không ngại mọi ý kiến khen, chê của khán giả. Thích cũng được, không thích cũng không sao, đều tốt cả. Khán giả chê, khán giả không thích – chứng tỏ khán giả đã xem – và bày tỏ quan điểm. Phải xem mới phát hiện ra chương trình không hay, và chê chứ?
Chỉ cần, dù khen hay chê, đều là những ý kiến công tâm, có lý có tình.
– Trong rất nhiều ý kiến giữa “cơn bão” dư luận những ngày qua, nhiều khán giả nói, họ không còn xem Táo Quân – 10 năm nay. Điều này đặt ra nghi vấn về sức hút thực sự của Táo Quân.
Tôi nghĩ để xác minh việc này không khó. Bạn có thể liên lạc để hỏi thẳng TvAd – đơn vị nắm các thông số đo lường về rating các chương trình truyền hình. Như tôi biết, Táo Quân là một trong những chương trình có rating cao nhất trong năm.
Hoặc, nhiều nguồn tin đăng tải công khai giá quảng cáo ở Táo Quân. Tôi đọc trên nhiều tờ báo đưa tin, Táo Quân thu gần 30 tỉ đồng tiền quảng cáo. Doanh nghiệp luôn nắm rất rõ chỉ số rating từng chương trình để đặt quảng cáo. Chẳng lẽ họ lại quảng cáo ở một chương trình không có sức hút?
– Suốt 14 năm về hưu, khi ngồi trước Táo Quân trong mỗi đêm giao thừa, ông xem chương trình với tâm thế của một khán giả dành nhiều tình cảm yêu thích cho Táo Quân, hay ông xem với vị trí là “cha đẻ” vẫn còn rất nhiều tâm huyết, đau đáu dành cho chương trình?
Tôi xem với tâm thế một người thấu hiểu quy trình thực hiện Táo Quân vất vả như thế nào. Tôi đã chứng kiến và có thể xác nhận sự tâm huyết của những người thực hiện dành cho Táo Quân.
Phải nhìn thấy họ thức đêm tập luyện mới hiểu. Có năm, tập suốt mấy đêm ròng, kịch bản bỗng nhiên thay đổi phút chót, phải cập nhật thêm vài sự kiện mới, thế là lại tập từ đầu. Táo Quân cân nhắc đến từng lời thoại, từng mảng miếng, từng nội dung đưa vào.
Sẽ có ý kiến nói rằng, tâm huyết là việc của người sản xuất, không thể vì các anh tâm huyết mà khán giả phải thấy hay. Tôi đồng ý. Tôi chỉ nghĩ, trước những tâm huyết ấy, nếu chê, cũng hãy chê một cách sòng phẳng, văn minh, hãy công bằng với chương trình.
Khi Táo Quân 2023 luyện tập, tôi có đến xem. Tôi có nhận thấy Táo Quân tập rất gấp, tham cập nhật nhiều sự kiện nóng, có những việc vừa ồn ào ở Facebook – đã thấy Táo Quân nhắc đến.
Tôi có nói với tổng đạo diễn, chương trình tập gấp, kịch bản thay đổi liên tục, diễn viên chưa thuộc lời, diễn chưa nhuyễn lắm, thoại chưa nhấn nhả tốt để cho ra chất thâm sâu ẩn trong đó… Đạo diễn im lặng, chứng tỏ, anh ấy cũng biết những điều đó.
Đến đêm ghi hình cuối cùng đã tốt hơn. Xem bản cắt dựng, có thể thấy trơn tru và gọn gàng hơn.
Sự thiếu vắng Công Lý – một nhân vật hoạt náo, sinh động – cũng là một khó khăn của Táo Quân năm nay.
Mỗi năm chất liệu xã hội, đời sống khác nhau, nội dung và hình thức của Táo Quân cũng rất nỗ lực thay đổi. Có năm họ làm vòng quay tham nhũng, có năm họ xây dựng kịch bản hái hoa dân chủ, năm nay là cuộc thi Táo Bạo… Tôi nghĩ, đó cũng là điều cần thẳng thắn ghi nhận.
– Một câu hỏi khác cũng được đặt ra về Táo Quân suốt 20 năm lên sóng, đó là, có hay không sức ép kiểm duyệt, sự kiểm soát về mặt nội dung với chương trình này?
Trước hết, tôi phải nói, Táo Quân cũng là một thể loại báo chí của VTV, bởi vậy, Táo Quân sẽ phải tuân thủ mọi quy định về luật báo chí, như các tác phẩm khác.
Trong 6 năm tôi đứng mũi chịu sào về nội dung Táo Quân, tôi chưa từng chịu bất kỳ sức ép nào về mặt nội dung của kịch bản.
Chỉ có một lần, khi tôi còn là Giám đốc VFC, có lần một lãnh đạo Bộ Y tế thời đó hỏi tôi với đại ý, “Táo Y tế năm nay thế nào?”. Tôi có trả lời, “Táo Y tế có vấn đề gì, Táo Quân sẽ nói. Nếu không có vấn đề gì, Táo Quân sẽ không nhắc đến”.
Còn lại, tôi chưa hề nhận được cuộc điện thoại nào hay sức ép gì. Nếu Táo Quân bị cắt phần nội dung nào đó, chỉ là do chính tôi thấy không cần thiết.
Tự tôi chịu trách nhiệm, tự tôi thấy nội dung vui quà đà, có tính “đùa dai”, tôi sẽ cắt đi.
– Theo sát hành trình 20 năm Táo Quân, điều ông còn nặng lòng nhất về Táo Quân là gì?
Tôi nhớ, năm tôi sắp về hưu, chiều 30 Tết – tôi mang băng Táo Quân sang Đài nộp. Tổng Giám đốc sau khi xem xong, yêu cầu cắt đi một câu thoại.
Thời ấy, chúng tôi vẫn cắt dựng analog, nghĩa là, phải dựng lại từ đầu chỉ để cắt một câu thoại.
Lúc ấy đã 18h chiều 30 Tết, chỉ còn 2 tiếng nữa lên sóng. Tôi và anh dựng phim đã làm việc suốt 1 giờ đồng hồ để cắt câu thoại. Đúng 19h xong, tôi sang Đài nộp băng, 20h chương trình lên sóng.
Tôi trở về nhà, đi qua Đại học Bách Khoa đã thấy người ta giao băng đĩa lậu Táo Quân đầy đường. Tôi không lý giải được, vì sao họ đã có băng đĩa lậu bán, trong khi tôi vừa cắt dựng bản gốc xong.
Tôi nhớ mãi kỷ niệm ấy, cho đến tận bây giờ. Có biết bao nhiêu kỷ niệm suốt 20 năm Táo Quân. Tôi không thể nhớ hết, cũng không thể kể hết. Nhưng, tôi tin vào tình cảm của khán giả dành cho chương trình.
Dư luận những ngày qua, có thể làm nản chí những người thực hiện. Tôi không rõ họ còn sức lực để làm tiếp không. Tôi đặt niềm tin vào bản lĩnh của họ. Với tôi, Táo Quân rất khó làm, khi trào phúng những vấn đề nóng ở các bộ ban ngành. Táo Quân là chương trình không thể thiếu của VTV, và cần được tiếp tục.
Tôi dự định sẽ gặp đạo diễn và ê-kíp thực hiện để góp ý thêm về sự đổi mới trong Táo Quân 2024. Đã đến lúc, chương trình cần thay đổi để mở ra chặng đường mới sau 20 năm.
Nhưng cho dù có đổi mới về hình thức đến đâu, mục đích ban đầu của Táo Quân vẫn chỉ là một chương trình hài kịch. Trong khung giờ phát sóng đặc biệt vào đêm giao thừa, khoảnh khắc chuyển giao giữa năm mới – năm cũ, Táo Quân chỉ muốn góp một tiếng cười, chúng ta cười chính những cái xấu của mình – cười lên để quên đi tất cả, cười lên để tha thứ cho nhau, cười lên để năm mới – sẽ bước sang trang mới.
Bây giờ cũng vậy, năm mới đã sang rồi, mọi chuyện cũ nên khép lại để cùng nhau bắt đầu những ngày mới.
